PZL I-22 Iryda

Twoja wyszukiwarka

PZL I-22 Iryda, PZL M93 Iryda, PZL M96 Iryda – polski dwumiejscowy, dwusilnikowy, odrzutowy górnopłat szkolno-bojowy.

W 1976 w Instytucie Lotnictwa rozpoczęto prace nad projektem wstępnym samolotu, mającego zastąpić TS-11 Iskra. Projekt wstępny zakończono w 1978, a samolot otrzymał oznaczenie I-22 Iryda. Funkcję Głównego Konstruktora pełnił inż. Ryszard Orłowski.

W 1980 ostatecznie zatwierdzono projekt, a w dwa lata później w Mielcu rozpoczęto budowę prototypów. Pierwszy lot płatowca z silnikami PZL-5 odbył się 3 marca 1985. Podczas prób flatterowych 30 stycznia 1987 r. zginął ppłk pil. Jerzy Bachta. Niedługo później Głównym Konstruktorem został mgr inż. Włodzimierz Gnarowski.

22 grudnia 1992 oblatano wersję Iryda M93K, z silnikami PZL K-15, a 25 kwietnia 1994 M93V z silnikami Rolls Royce Viper 545. Oznaczenie samolotu zmieniono na PZL M93 "Iryda". W maju 1994 zastosowano nową awionikę firmy Sagem. W 1997 powstała wersja M96, z przebudowanym skrzydłem (z klapami Fowlera i usterzeniem oraz awioniką firmy Sextant Avionique), którą oblatano 16 sierpnia 1997. Wszystkie pierwsze loty prototypów wykonał pilot doświadczalny Instytutu Lotnictwa, inż. Ludwik Natkaniec.

W latach 1992-1996 w 58 lotniczym pułku szkolnym użytkowano 8 egzemplarzy samolotu Iryda. Od 1996 w hangarach Polskich Zakładów Lotniczych w Mielcu stoi bezużytecznie prawdopodobnie 16 maszyn.

Maszynę o numerze bocznym 301 przekazano w 2006 roku do Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych w Warszawie. Jest to jedyny w pełni sprawny i technicznie zdolny do lotu, egzemplarz tego samolotu. Nie może jednak latać ze względu na brak odpowiednich zezwoleń i certyfikatów.

Maszyna o numerze 204 stoi w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, tuż obok TS-11 Iskra. Maszyna o numerze 202 stoi na placu lotniska Radom-Sadków razem z Su-22 , Mig-23 , MiG-21 ,TS-11, Mi-24 i Mi2.

Uzbrojeniem stałym samolotu I-22 było dwulufowe działko GSz-23Ł kalibru 23 mm zabudowane pod kadłubem. Zapas amunicji do działka wynosił 200 naboi.

Pod skrzydłami cztery belki UBP-I-22 o nośności 500 kg każda. Maksymalny udźwig samolotu z silnikami K-5 wynosi 1100-1200 kg, z silnikami K-15 - 1800 kg. Podwieszane mogły być bomby lotnicze P-50, FAB-100, OFAB-100M (pojedynczo lub po cztery na belce wielozamkowej MBD2-67U), FAB-250TS, FAB-250 M-46, ZAB-250-200, FAB-500-400, FAB-500 M-62, wyrzutnie npr S-5 kalibru 57 mm typu Mars-2 (4), Mars-4 (8), UB-16 (16) lub UB-32 (32 npr), wyrzutnie npr S-8 kalibru 82 mm typu B-8M (20npr), pociski powietrze-powietrze typu R-3S i R-60, zasobniki strzeleckie z działkami GSz-23 typu UPK-23-250, lub z karabinem maszynowym Zeus-1. Możliwe było także przenoszenie zasobnika rozpoznawczego Saturn.

PZL-I-22 Iryda
PZL I-22 Iryda w muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	PZL Mielec
Typ	samolot szkolno-treningowy
Konstrukcja	górnopłat konstrukcji półskorupowej, metalowej, podwozie chowane z kółkiem przednim
Załoga	2 (uczeń i instruktor)
Historia
Data oblotu	3 marca 1985
Dane techniczne
Napęd	2 silniki PZL K-15
Ciąg	2x 1500 daN
Wymiary
Rozpiętość	9 m
Długość	13,22 m
Wysokość	4,3 m
Powierzchnia nośna	19,92 m²
Masa
Własna	4600 kg
Użyteczna	6900 kg (do akrobacji)
Osiągi
Prędkość maks.	834 km/h
Prędkość minimalna	246 km/h
Prędkość wznoszenia	25 m/s
Pułap	11000 m
Zasięg	1820 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
jedno dwulufowe działko GSz-23Ł kal. 23 mm (200 szt. amunicji), 4 podskrzydłowe zaczepy umożliwiające podwieszanie bomb, pocisków rakietowych, zbiorników paliwa oraz innego wyposażenia