PZL I-22 Iryda

Twoja wyszukiwarka

PZL I-22 Iryda, PZL M93 Iryda, PZL M96 Iryda – polski dwumiejscowy, dwusilnikowy, odrzutowy górnopłat szkolno-bojowy.

W 1976 w Instytucie Lotnictwa rozpoczęto prace nad projektem wstępnym samolotu, mającego zastąpić TS-11 Iskra. Projekt wstępny zakończono w 1978, a samolot otrzymał oznaczenie I-22 Iryda. Funkcję Głównego Konstruktora pełnił inż. Ryszard Orłowski.

W 1980 ostatecznie zatwierdzono projekt, a w dwa lata później w Mielcu rozpoczęto budowę prototypów. Pierwszy lot płatowca z silnikami PZL-5 odbył się 3 marca 1985. Podczas prób flatterowych 30 stycznia 1987 r. zginął ppłk pil. Jerzy Bachta. Niedługo później Głównym Konstruktorem został mgr inż. Włodzimierz Gnarowski.

22 grudnia 1992 oblatano wersję Iryda M93K, z silnikami PZL K-15, a 25 kwietnia 1994 M93V z silnikami Rolls Royce Viper 545. Oznaczenie samolotu zmieniono na PZL M93 "Iryda". W maju 1994 zastosowano nową awionikę firmy Sagem. W 1997 powstała wersja M96, z przebudowanym skrzydłem (z klapami Fowlera i usterzeniem oraz awioniką firmy Sextant Avionique), którą oblatano 16 sierpnia 1997. Wszystkie pierwsze loty prototypów wykonał pilot doświadczalny Instytutu Lotnictwa, inż. Ludwik Natkaniec.

W latach 1992-1996 w 58 lotniczym pułku szkolnym użytkowano 8 egzemplarzy samolotu Iryda. Od 1996 w hangarach Polskich Zakładów Lotniczych w Mielcu stoi bezużytecznie prawdopodobnie 16 maszyn.

Maszynę o numerze bocznym 301 przekazano w 2006 roku do Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych w Warszawie. Jest to jedyny w pełni sprawny i technicznie zdolny do lotu, egzemplarz tego samolotu. Nie może jednak latać ze względu na brak odpowiednich zezwoleń i certyfikatów.

Maszyna o numerze 204 stoi w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, tuż obok TS-11 Iskra. Maszyna o numerze 202 stoi na placu lotniska Radom-Sadków razem z Su-22 , Mig-23 , MiG-21 ,TS-11, Mi-24 i Mi2.

Uzbrojeniem stałym samolotu I-22 było dwulufowe działko GSz-23Ł kalibru 23 mm zabudowane pod kadłubem. Zapas amunicji do działka wynosił 200 naboi.

Pod skrzydłami cztery belki UBP-I-22 o nośności 500 kg każda. Maksymalny udźwig samolotu z silnikami K-5 wynosi 1100-1200 kg, z silnikami K-15 - 1800 kg. Podwieszane mogły być bomby lotnicze P-50, FAB-100, OFAB-100M (pojedynczo lub po cztery na belce wielozamkowej MBD2-67U), FAB-250TS, FAB-250 M-46, ZAB-250-200, FAB-500-400, FAB-500 M-62, wyrzutnie npr S-5 kalibru 57 mm typu Mars-2 (4), Mars-4 (8), UB-16 (16) lub UB-32 (32 npr), wyrzutnie npr S-8 kalibru 82 mm typu B-8M (20npr), pociski powietrze-powietrze typu R-3S i R-60, zasobniki strzeleckie z działkami GSz-23 typu UPK-23-250, lub z karabinem maszynowym Zeus-1. Możliwe było także przenoszenie zasobnika rozpoznawczego Saturn.

PZL-I-22 Iryda
PZL I-22 Iryda w muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	PZL Mielec
Typ	samolot szkolno-treningowy
Konstrukcja	górnopłat konstrukcji półskorupowej, metalowej, podwozie chowane z kółkiem przednim
Załoga	2 (uczeń i instruktor)
Historia
Data oblotu	3 marca 1985
Dane techniczne
Napęd	2 silniki PZL K-15
Ciąg	2x 1500 daN
Wymiary
Rozpiętość	9 m
Długość	13,22 m
Wysokość	4,3 m
Powierzchnia nośna	19,92 m²
Masa
Własna	4600 kg
Użyteczna	6900 kg (do akrobacji)
Osiągi
Prędkość maks.	834 km/h
Prędkość minimalna	246 km/h
Prędkość wznoszenia	25 m/s
Pułap	11000 m
Zasięg	1820 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
jedno dwulufowe działko GSz-23Ł kal. 23 mm (200 szt. amunicji), 4 podskrzydłowe zaczepy umożliwiające podwieszanie bomb, pocisków rakietowych, zbiorników paliwa oraz innego wyposażenia

PZL TS-11 Iskra

Twoja wyszukiwarka

PZL TS-11 Iskra – samolot szkolno-treningowy, produkowany przez WSK "PZL Mielec" (obecnie Polskie Zakłady Lotnicze Sp. z o.o. w Mielcu), zaprojektowany przez zespół pod kierunkiem Tadeusza Sołtyka (stąd oznaczenie TS). Pierwsza polska konstrukcja lotnicza napędzana silnikiem odrzutowym.

* Pierwszy, nieuzbrojony prototyp z silnikiem Viper 8 o ciągu 7,80 kN (795 kG) został oblatany 5 lutego 1960 roku przez pilota doświadczalnego Instytutu Lotnictwa, inż. Andrzeja Abłamowicza. Kolejne dwa prototypy zostały oblatane w marcu i lipcu 1961. Od pierwszej maszyny różnił je silnik HO-10 o ciągu 7,84 kN (800 kG) oraz posiadane już uzbrojenie (działko kal. 23 mm).
* TS-11 Iskra bis A – wersja szkolno-treningowa produkowana od 1963 roku. Po zainstalowaniu silnika SO-1 o ciągu (980 kG) pobito na niej (piloci: Andrzej Abłamowicz i Ludwik Natkaniec) następujące rekordy:

1. lot po obwodzie zamkniętym 100 km – 2 września 1964 – 715,7 km/h
2. lot po obwodzie zamkniętym 500 km – 24 września 1964 – 730 km/h
3. lot na bazie 15/25km – 26 września 1964 – 839 km/h

* TS-11 Iskra bis B – wersja szkolno-treningowa z czterema zamkami na podwieszane uzbrojenie. Prototyp nosił oznaczenie TS-11 Iskra 100.
* TS-11 Iskra bis C – jednomiejscowy samolot rozpoznawczy z 1971. Prototyp oznaczony był jako TS-11 Iskra 200 Art. Samolot został wyposażony w 3 kamery fotograficzne AFA-39 a w miejscu tylnego fotela dodatkowy zbiornik paliwa. Wyprodukowano 5 sztuk.
* TS-11 Iskra bis D – dwumiejscowa wersja szkolno-szturmowa z 1973. Prototyp oznaczono jako TS-11 Iskra 200 SB. Zwiększono jej udźwig w porównaniu z wersją bis B. 50 maszyn tego typu dostarczono lotnictwu wojskowemu Indii, gdzie weszły do służby w 1976.
* TS-11 Iskra bis DF – dwumiejscowa wersja szkolno-rozpoznawcza z 1974.
* TS-11 Iskra R – dwumiejscowa wersja rozpoznawcza stanowiąca wersję bis DF dostosowaną dla potrzeb lotnictwa morskiego,w 1992 roku wyposażona w amerykański radar pogodowy RDS-81, którego obsługą zajmował się operator na tylnym fotelu, oraz prosty system nawigacyjny GPS.
* TS-11 Iskra BR 200 – prototyp wersji jednomiejscowej rozpoznawczo-szturmowej z 1972. Nie wszedł do produkcji.
* TS-11 Iskra Jet/TS-11 Spark – pozbawione uzbrojenia samoloty, wycofywane ze służby, dla użytku w lotnictwie cywilnym spotykane m.in. w USA i Australii
* TS-11 Iskra MR – samoloty wyposażone w zmodernizowaną awionikę odpowiadającą standardom ICAO, używane w zespole akrobacyjnym Biało-Czerwone Iskry
* TS-11F Iskra – Demonstrator modernizacji Iskry zaprezentowany na MSPO 2008 przez Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych. Wyposażony w nową awionikę oraz fotele wyrzucane Martin Baker.

W samolotach produkowanych w latach 1967-1969 montowano silniki SO-1 o ciągu 9,80 kN (1000 kG). Od 1969 montowano SO-3 o przedłużonym resursie, później zmienione na silniki SO-3W o ciągu 10,80 kN (1100 kG). We wcześniejszych modelach wymieniano silniki na nowsze. W późniejszym okresie, wobec problemów z wprowadzeniem następcy Iskry – samolotu I-22 Iryda, rozważano zastosowanie w używanych maszynach nowych silników K-15 Kaszub.

PZL TS-11 Iskra
TS-11 Iskra w barwach Biało-Czerwonych Iskier
Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	PZL
Typ	Samolot szkolno-treningowy
Załoga	2 (instruktor + uczeń)
Historia
Data oblotu	5 lutego 1960
Lata produkcji	1963 – 1987
Egzemplarze	424
Dane techniczne
Napęd	1 × silnik odrzutowy WSK SO-3
Ciąg	10,8 kN
Wymiary
Rozpiętość	10,06 m
Długość	11,15 m
Wysokość	3,50 m
Powierzchnia nośna	17,5 m²
Masa
Własna	2560 kg
Startowa	3840 kg
Osiągi
Prędkość maks.	720 km/h na wysokości 5000 m
Prędkość przelotowa	600 km/h
Prędkość minimalna	140 km/h silniki zdławione, wysunięte klapy
Prędkość wznoszenia	14,8 m/s
Pułap	11000 m
Zasięg	1250 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 × 23 mm działko lotnicze NS-23 lub NR-23
Użytkownicy
Polskie Siły powietrzne Indyjskie Siły Powietrzne

Tu-154

Twoja wyszukiwarka

Tu-154 (ros. Ту-154) oznaczenie NATO Careless – pasażerski samolot średniego zasięgu, produkcji radzieckiej, zaprojektowany w biurze konstrukcyjnym Tupolewa.

Samoloty te używane były przez linie lotnicze byłego ZSRR, Bułgarii, Kuby, Polski, Rumunii, Węgier, KRL-D i Syrii. Samoloty Tu-154 zostały wycofane z PLL LOT, ale dwie maszyny typu Tu-154M Lux pozostawały na wyposażeniu 36 Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego jako samoloty do przewozu władz państwowych. Po katastrofie 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleńskiem, pozostała jedna.

W połowie lat sześćdziesiątych XX w. zdecydowano o zastąpieniu latających w barwach Aerofłotu odrzutowych Tu-104 oraz turbośmigłowych An-10, An-12 i Ił-18 nową konstrukcją, zdolną do korzystania z dotychczasowej infrastruktury.

Zgodnie z panującymi wówczas tendencjami zdecydowano się na układ trzysilnikowy z silnikami umieszczonymi w części ogonowej samolotu, z wlotem powietrza do trzeciego silnika przy nasadzie statecznika pionowego. Aby umożliwić korzystanie z lotnisk o słabszej nawierzchni, zdecydowano się na podwozie z dwiema sześciokołowymi goleniami pod skrzydłami oraz jedną dwukołową golenią pod przednią częścią kadłuba, obniżając tym samym nacisk kół na podłoże.

Oblot prototypu nowego samolotu pasażerskiego odbył się 4 października 1968 roku. W 1972 roku do służby weszły pierwsze maszyny tego typu. W 1973 oblatano Tu-154A, a w 1975 roku wszedł on do produkcji. W wersji tej zastosowano takie same silniki jak w samolotach Ił-62. Od 1977 roku produkowany był Tu-154B, z francuską awioniką, mieszczący maksymalnie 180 osób. W 1981 roku, na zamówienie PLL LOT[3] powstał prototyp Tu-154M przemianowany w 1982 roku na Tu-164, później jednak powrócono do pierwotnego oznaczenia. Pierwsze samoloty Tu-154M opuściły fabrykę w 1984 roku. Wyposażone były w silniki podobne do stosowanych w samolotach Ił-62M z odwracaczami ciągu typu klapowego i obniżonym ciągu, dzięki czemu możliwe stało się przedłużenie resursów silnika.

W 2001 roku produkcja samolotów Tu-154 została zakończona[1]. 14 stycznia 2010 roku podano informację, że największy rosyjski przewoźnik, Aerofłot, wycofał się z czynnego użytkowania samolotu Tu-154M. Ostatni rejsowy lot tego samolotu, z Jekaterynburga do Moskwy, odbył się 31 grudnia 2009 roku.

Samolot trójsilnikowy, o konstrukcji duralowej, półskorupowej. Skrzydła o skosie +35°, zbiorniki paliwa w skrzydłach. Wyposażony do lotów bez widoczności, podwozie chowane, trójwózkowe, z kołem przednim. Załogę stanowi dwóch pilotów, nawigator i mechanik pokładowy.

Wersje:
* Tu-154 – pierwsza wersja seryjna napędzana silnikami NK-8-2
* Tu-154A – wersja z silnikami NK-2U o większym ciągu i większym zapasie paliwa
* Tu-154B – wersja o zwiększonym udźwigu napędzana silnikami NK-8-2U
* Tu-154B2 – wersja Tu-154B wyposażona w lepszą awionikę
* Tu-154S – wersja transportowa Tu-154B o powiększonym udźwigu
* Tu-155 – eksperymentalny Tu-154 w którym paliwo dla środkowego silnika stanowił wodór lub metan.
* Tu-156 – eksperymentalny Tu-154 w którym paliwo dla wszystkich silników stanowił wodór lub metan.
* Tu-154M (Tu-164) – wersja z oszczędniejszymi silnikami D-30KU-154, o wydłużonym zasięgu.
* Tu-154M2 – dwusilnikowa wersja z nowymi silnikami PS-90A, w fazie projektu.

Tu-154
Tu-154 w barwach KMV Avia
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Tupolew
Typ	samolot komunikacyjny średniego zasięgu
Konstrukcja	metalowa (duralowa), półskorupowa, podwozie chowane, trójwózkowe, z kołem przednim
Załoga	2 pilotów, 1 nawigator, 1 mechanik pokładowy
Historia
Data oblotu	4 października 1968
Lata produkcji	1968–2001, 2003–ciągle trwa
Egzemplarze	1015
Liczba wypadków  • w tym katastrof	106 66
Dane techniczne
Napęd	3 x silniki turbowentylatorowe Sołowiow D-30KU-154
Ciąg	3 × 103 kN
Wymiary
Rozpiętość	37,55 m
Długość	47,9 m
Wysokość	11,4 m
Powierzchnia nośna	201,5 m²
Masa
Własna	55,3 t
Startowa	102 t
Osiągi
Prędkość maks.	950 km/h
Prędkość minimalna	235 km/h
Pułap	11 000 m
Zasięg	6600 km
Dobieg	2100 m
Dane operacyjne
Liczba miejsc
114-180
Użytkownicy
Azerbejdżan,  Bułgaria,  Chiny,  Iran,  Kazachstan,  Mongolia,  Polska,  Korea Północna,  Rosja,  Słowacja,  Turkmenistan, Ukraina,  Uzbekistan

F-35 Lightning II

Twoja wyszukiwarka

F-35 Lightning II — (ang. błyskawica) amerykański jednomiejscowy, jednosilnikowy myśliwiec wielozadaniowy piątej generacji zbudowany przez korporację Lockheed Martin w ramach projektu Joint Strike Fighter, który miał na celu zbudowanie maszyny spełniającej wymagania wszystkich rodzajów amerykańskich sił zbrojnych. Wersja prototypowa samolotu była znana pod nazwą X-35 JSF, ale 7 lipca 2006 roku maszyna dostała nową oficjalną nazwę Lightning II. F-35 Lightning II jest zdolny do wykonywania misji bliskiego wsparcia, bombardowań, oraz typowo myśliwskich zadań walki powietrznej. Projekt samolotu jest finansowany wspólnie przez rządy Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i innych krajów zainteresowanych zakupem tej maszyny. F-35 Lightning II został zbudowany pod kierownictwem firmy Lockheed Martin, przy współpracy z BAE Systems i Northrop Grumman
Program JSF został zainicjowany w celu zbudowania maszyny zdolnej zastąpić wiele typów samolotów, co ma doprowadzić do redukcji kosztów ich produkcji i utrzymania. Docelowo mają powstać trzy wersje F-35, w których 80% elementów konstrukcyjnych będzie identycznych, a pozostałe 20% będą stanowić dedykowane systemy, przystosowujące maszynę do pełnienia określonych zadań lub działań w specyficznych warunkach.

• F-35A — samolot startujący i lądujący w sposób konwencjonalny (CTOL) przeznaczony do zastąpienia należących do amerykańskich Sił Powietrznych maszyn F-16 Fighting Falcon i A-10 Thunderbolt II. Planowane wprowadzenie maszyn do służby ma nastąpić w 2014 roku.
• F-35B — samolot krótkiego startu i pionowego lądowania STOVL mający zastąpić maszyny Korpusu Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych AV-8B Harrier II i Harrier GR.7/GR.9 należące do brytyjskiego RAF-u i Royal Navy. Planowane wprowadzenie maszyn do służby w 2015 roku.
• F-35C — przeznaczony dla US Navy samolot pokładowy, który zastąpi maszyny typu F/A-18 Hornet, ale tylko wersji A/B/C/D. Planowane wprowadzenie do służby w 2015 roku.

Głównymi udziałowcami programu, którzy ponieśli większość kosztów budowy maszyny są Stany Zjednoczone i Wielka Brytania. Poza tym w 2006 roku jeszcze 8 państw zdecydowało się wspólnie finansować projekt i w przyszłości prawdopodobnie zakupić nową maszynę. Łącznie budżet przedsięwzięcia ocenia się na 40 miliardów dolarów, z czego większość stanowią środki amerykańskie.
Rozróżniono trzy poziomy partnerstwa w projekcie. Partnerem pierwszego poziomu jest Wielka Brytania z wkładem ponad 2 miliardów dolarów, co stanowi około 10% kosztów przedsięwzięcia, partnerem drugiego poziomu są Włochy z wkładem 1 miliarda USD i Holandia z 800 milionami USD. Partnerami trzeciego poziomu są Turcja (175 milionów USD), Australia (144 miliony USD), Norwegia (122 miliony USD), Dania (110 milionów USD) i Kanada (100 milionów USD). Poziomy partnerstwa odnoszą się głównie do wkładu finansowego, ale również mają wpływ na transfer technologii i udział firm z tych krajów w produkcji maszyn, a także na pierwszeństwo w dostawach maszyn seryjnych po zakończeniu projektu rozwojowego. Jako dodatkowi członkowie przyłączyły się do programu także Izrael i Singapur.
Niektóre państwa partnerskie wahają się, co do ostatecznej decyzji o zakupie samolotu F-35, próbując wywrzeć w ten sposób presję na Stany Zjednoczone o zwiększenie ich wkładu w produkcję i przekazanie większej liczby nowych technologii. W przeciwnym wypadku dają do zrozumienia możliwość rezygnacji z zakupu nowej wspólnej maszyny na rzecz europejskich programów rozwojowych samolotów Eurofighter Typhoon, JAS-39 Gripen i Rafale.

Program JSF wyewoluował z prowadzonego przez DARPA innego programu budowy samolotu myśliwsko-szturmowego o własnościach krótkiego startu i pionowego lądowania STOVL Strike Fighter (SSF) przeznaczonego dla USMC. W 1992 roku USMC i USAF rozpoczęły prace nad wspólnym lekkim samolotem myśliwsko-szturmowym bazującym na projekcie SSF. Nowy wspólny program nazwany JAST (Joint Advanced Strike Technology) rozpoczęto oficjalnie 27 stycznia 1994 roku. Celem było zaprojektowanie samolotu, uzbrojenia i technologii nowoczesnych urządzeń radarowych w celu zastąpienia wielu różnych typów maszyn amerykańskich i brytyjskich jedną rodziną samolotów.
W celu opracowania nowej maszyny wybrano 16 listopada 1996 dwie firmy Lockheed Martin i Boeing. Każda z nich dostała za zadanie zaprojektowanie dwóch maszyn i zademonstrowanie konwencjonalnego startu i lądowania (CTOL), startu z lotniskowca i własności krótkiego startu i pionowego lądowania (STOVL).
Także w 1996 roku brytyjski Minister Obrony zainicjował program samolotu pokładowego przyszłości Future Carrier Borne Aircraft, który miał zastąpić Sea Harriery, oraz nowocześniejsze Harriery GR.7, jednak w styczniu 2001 wybrano wspólne rozwiązanie JSF.
26 listopada 2001 rozstrzygnięto konkurs na nową maszynę na korzyść firmy Lockheed Martin i jej X-35. Projekt Boeinga X-32 również spełnił wszystkie wymagania, ale charakteryzował się zdecydowanie gorszymi osiągami. Pierwszy F-35 w wersji dla USAF został zbudowany w Fort Worth w stanie Teksas 19 lutego 2006 roku. Po serii testów naziemnych przystąpiono do badań w locie prowadzonych w bazie Edwards w Kalifornii.

7 lipca 2006 Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych oficjalnie nadały X-35 nową nazwę Lightning II, honorując w ten sposób skonstruowany również przez Lockheeda myśliwiec dalekiego zasięgu okresu II wojny światowej P-38 i brytyjski myśliwiec z czasów zimnej wojny English Electric Lightning. Wytwórnia English Electric weszła później w skład BAC, która jest obecnie częścią BAE Systems, uczestnika programu F-35. Inne rozważane nazwy maszyny to Kestrel (pustułka), Phoenix (feniks), Piasa (legendarny ptak z wierzeń indiańskich), Black Mamba (mamba czarna) i Spitfire II. Lightning II był także mianem, którym określano znajdujący się we wczesnym stadium projektowym samolot F-22 Raptor.


Poszczególne elementy samolotu F-35 były wcześniej przetestowane przy konstruowaniu myśliwca F-22 Raptor. W porównaniu do dość śmiałej koncepcji Boeinga, F-35 wydaje się być smuklejszą jednosilnikową wersją Raptora. Dysza wylotowa Lightninga jest podobna do opracowanej dla eksperymentalnego samolotu pionowego startu i lądowania z 1976 roku, General Dynamics Model 200.
Zastosowanie technologii stealth czyni Lightninga porównywalnie niewykrywalnym myśliwcem dla radarów bliskiego zasięgu pracujących w paśmie X co F-117 Nighthawk, ale technologia ta nie chroni maszyny przed wykryciem urządzeniami radiolokacyjnymi dalekiego zasięgu pracującymi w paśmie L.
Obecnie testowane samoloty F-35 zostały wyposażone w:

• niezawodną prawie bezobsługową technologię stealth
• zintegrowaną awionikę pozwalającą na zbieranie danych o sytuacji z czujników pokładowych oraz systemów zewnętrznych (np. AWACS) w celu szybkiej identyfikacji celów i niebezpieczeństw
• niski koszt obsługi maszyny

Pilot F-35 nie posiada wskaźnika przeziernego HUD, a zamiast tego wyposażony jest w wyświetlacz nahełmowy. Poza myśliwcem JAS-39 Gripen również oferującym możliwość stosowania tego typu rozwiązań jest to jedyna współczesna maszyna bojowa bez wskaźnika HUD. Posiada również możliwość korzystania z nieprzygotowanych polowych lądowisk w terenie.

F-35A

F-35A w trakcie ceremonii inauguracji (2006)

Najmniejsza i najlżejsza wersja Lightninga przeznaczona dla USAF, gdzie ma zastąpić F-16 Fighting Falcon i A-10 Thunderbolt. Jedyna wersja wyposażona w zabudowane działko kalibru 25 mm, potężniejsze od użytkowanych do tej pory przez amerykańskie siły powietrzne od czasu wprowadzenia 20 mm działek Vulcan w samolotach F-4E Phantom.

F-35B

F-35B w trakcie lotu

Samolot krótkiego startu i pionowego lądowania STOVL, który ma zastąpić dotychczas używane Harriery stając się pierwszą seryjną maszyną naddźwiękową o zdolnościach STOVL. Piechota morska planuje zastąpienie zarówno Harrierów jak i myśliwców F/A-18 Hornet maszyną podobną do F-35A, która kosztem systemów lotu pionowego będzie posiadała większe zbiorniki paliwa. Tak jak w Harrierach uzbrojenie strzeleckie będzie przenoszone w zasobnikach podwieszanych. Jak do tej pory lot pionowy jest najbardziej niebezpieczną fazą lotu i opracowanie odpowiednich systemów bezpieczeństwa, oraz niezawodnych mechanizmów ma znaczący wpływ na prace rozwojowe nad maszyną.
Zamiast rozwiązań używanych w Harrierze polegających na zastosowaniu obrotowych dysz silnika głównego i dodatkowych dysz manewrowych w F-35B zastosowano nowatorską opatentowaną przez Lockheed Martin i rozwijaną przez Rolls-Royce technologię napędzanego wałem wentylatora. Rozwiązanie to polega na zamontowaniu w środkowej części kadłuba poziomo położonego dwuwirnikowego przeciwbieżnego wentylatora napędzanego poprzez sprzęgło i przekładnię z silnika głównego maszyny. Wentylator odpowiedzialny jest za ruch pionowy maszyny, natomiast odprowadzenie spalin z dyszy głównej, poprzez specjalne obejścia, do sterowanych dysz na skrzydłach i bokach kadłuba powoduje obracanie się samolotu. W rezultacie silnik F-35B napędza dwie turbiny, nośną i napędową, spełniające te same zadania, co duża turbina Harriera, ale umożliwiając również lot z prędkościami naddźwiękowymi.
Zbudowano dwie maszyny prototypowe do testów w locie: X-35A, która później została przebudowana do wersji X-35B, oraz wyposażonej w większe skrzydła X-35C.

F-35C

Wersja F-35C dla marynarki wojennej, która ma być następcą wielozadaniowego F/A-18 Hornet wersji A, B, C i D, który zastąpił poddźwiękowe samoloty szturmowe dalekiego zasięgu A-6 Intruder i A-7 Corsair. Maszyna może również służyć jako trudno wykrywalna wersja nowego F/A-18E/F Super Hornet. X-35C posiada większe od innych wersji składane skrzydła i większe stateczniki poziome dla lepszego sterowania przy niskich prędkościach. Maszyna wyposażona jest również we wzmocnione podwozie do lądowania na lotniskowcu. Większa rozpiętość skrzydeł zapewnia większy udźwig uzbrojenia i dłuższy zasięg, dwa razy większy niż samolotu F-18C Hornet bez zbiorników dodatkowych i porównywalny do dużo cięższego Super Horneta. US Navy planuje zakup 480 samolotów X-35C Lightning II.

Uzbrojenie

uzbrojenie F-35

• Uzbrojenie strzeleckie stanowi działko GAU-12/U kalibru 25 mm zamontowane wewnątrz kadłuba w F-35A (z zapasem 180 sztuk amunicji) lub w zasobnikach podwieszanych w F-35B i F-35C (z zapasem 220 sztuk amunicji).
• Uzbrojenie rakietowe stanowi do 6 pocisków AIM-120 AMRAAM, AIM-9X Sidewinder lub AIM-132 ASRAAM w wewnętrznych komorach amunicyjnych, lub dwa pociski powietrze-powietrze i dwa pociski powietrze-ziemia lub bomby o masie po 910 kg w wersjach F-35A i F-35C, lub po 455 kg w wersji F-35B. Broń do niszczenia celów naziemnych mogą stanowić bomby JSOW lub GBU-39 SDB (po 4 w komorze bombowej), przeciwpancerne pociski rakietowe Brimstone, bomby kasetowe, albo przeciwradarowe pociski AGM-88 HARM. Prowadzone są również prace nad przystosowaniem europejskiego pocisku MBDA Meteor do przenoszenia w komorze uzbrojenia.
• Za cenę utraty zdolności stealth można podwieszać uzbrojenie do czterech węzłów podskrzydłowych i dwóch na końcach płatów.

Broń energetyczna

Rozważa się możliwość zainstalowania broni energetycznej na pokładach samolotów F-35 Lightning, które nie posiadają wentylatora do pionowego lądowania. Przestrzeń zajmowana przez układy wentylatora to 2,8 m³, a nadmiar mocy silnika głównego pozbawionego dodatkowego obciążenia to ponad 20 MW mocy (27192 KM), która może być zamieniona na elektryczną. Obecnie są prowadzone projekty nad laserami bojowymi opartymi o ośrodek czynny w postaci ciała stałego, oraz wysokoenergetycznymi generatorami wiązki mikrofal.

Produkcja

3 czerwca 2003 roku, Departament Obrony podpisał z korporacją Lockheed Martin umowę na produkcję 17 samolotów w wersji A, w tym 14 dla United States Air Force, dwóch dla Wielkiej Brytanii oraz jednego dla Holandii. Kontrakt opiewa na produkcję początkową LRIP (Low Rate Initial Production), o wartości 2,1 mld dolarów, co wskazuje na cenę jednostkową samolotu ok. 123 mln dolarów. Umowa jest trzecią umową LRIP związaną z F-35 - na podstawie dwóch pierwszych tego typu umów, Lockheed Martin zobowiązał się do produkcji odpowiednio 6 i 8 maszyn, z których pierwsze dostarczone mają zostać jednostkom bojowym USAF na początku roku 2010.

F-22 Raptor

Twoja wyszukiwarka

F-22 Raptor (ang. ptak drapieżny) – amerykański myśliwiec przewagi powietrznej. Wykonany w technologii stealth, został zaprojektowany głównie do walki z lotnictwem ZSRR, posiada jednak uzbrojenie pozwalające na atakowanie celów naziemnych, prowadzenie wojny elektronicznej i nasłuchu elektronicznego. Podczas długiego procesu rozwojowego samolot nosił oznaczenie YF-22, następnie przez trzyletni okres poprzedzający wprowadzenie do służby Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych F/A-22, by ostatecznie przyjąć nazwę F-22A. Głównym wytwórcą jest koncern Lockheed Martin, odpowiedzialny za konstrukcję płatowca, uzbrojenie oraz końcowy montaż samolotu. Firma Boeing Integrated Defense Systems dostarcza natomiast skrzydła, tylną część kadłuba oraz awionikę.

W drugiej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku sowieckie samoloty MiG-29 i Su-27 demonstrowały wyjątkową manewrowość i osiągi. W połączeniu ze znacznym wzmocnieniem sowieckiej obrony powietrznej stwarzało to śmiertelne zagrożenie dla samolotów F-15 w warunkach ewentualnego konfliktu. W tej sytuacji, w ramach programu Advanced Tactical Fighter, uwaga konstruktorów amerykańskich skupiona była na opracowaniu samolotu mogącego skutecznie zastąpić samolot F-15.
W 1981 r. Siły Powietrzne USA określiły wymagania dla nowego Zaawansowanego Myśliwca Taktycznego, jako nowego samolotu wywalczania przewagi powietrznej. Samolot ten powinien być zbudowany w oparciu o nowe technologie – materiały kompozytowe, lekkie stopy, zaawansowane systemy kontroli lotu, technologię stealth oraz charakteryzować się większą siłą ciągu. We wrześniu 1985 r. siły powietrzne przesłały do wielu producentów wymagania techniczne dla nowego samolotu. Po przeglądzie wstępnych propozycji, 31 grudnia 1986 r., Siły Powietrzne USA zawarły dwa kontrakty na 691 milionów każdy, na budowę dwóch prototypów. Kontrakty przyznano zespołom Northrop-McDonnell Douglas' YF-23 oraz Lockheed-Boeing-General Dynamics YF-22. W przeciwieństwie do od początku projektowanych z akcentem na właściwości stealth konstrukcji F-117A oraz B-2, prototypy nowych maszyn myśliwskich miały być skoncentrowane w pierwszej kolejności na zwrotności oraz łatwości osiągania prędkości naddźwiękowej.

Pomimo że F-22 został oparty na konstrukcji prototypu YF-22, istnieją dostrzegalne różnice między dwiema maszynami, przede wszystkim przemieszczenie kokpitu i zmiany strukturalne. Myśliwce są czasami mylone na zdjęciach, kiedy ujęcie pod kątem uniemożliwia dostrzeżenie różnic. Pierwotnie prototyp otrzymał od producenta nieoficjalną nazwę "Lightning II", która obowiązywała aż do połowy lat 90. Przez krótki okres samolot był przezywany też jako "SuperStar" i "Rapier". Ostatecznie nazwę Lightning II otrzymał 7 czerwca 2006 roku myśliwiec wielozadaniowy F-35.

W kwietniu 1991 roku, YF-22 został zwycięzcą konkursu na zaawansowany myśliwiec taktyczny (ATF), gdzie konkurował z prototypem YF-23 Black Widow II zespołu Northrop/McDonnell-Douglas. W 1992 roku, podczas lotu testowego, pierwszy prototyp rozbił się podczas lądowania w Bazie Sił Powietrznych w Kalifornii. Pilot maszyny Tom Morgenfeld nie doznał żadnych obrażeń. Przyczyna wypadku została określona jako błąd oprogramowania sterującego lotem.

Podczas pierwszego pokazu seryjnie produkowanego modelu, który odbył się 9 kwietnia 1997 roku w Georgii, został on formalnie nazwany F-22 "Raptor". Jego pierwszy lot odbył się 7 września 1997 roku.
We wrześniu 2002 roku, władze USAF zmieniły oznaczenie na F/A-22, naśladujące nazwę nadaną F/A-18 Hornet, która podkreślałaby zdolność myśliwca do ataku naziemnego. Powrót do pierwotnego oznaczenia nastąpił 12 grudnia 2005 roku. Trzy dni później F-22A został włączony do czynnej służby.

 Pierwszy wyprodukowany egzemplarz został dostarczony do Bazy Sił Powietrznych w Nellis, w stanie Nevada 14 stycznia 2003 roku. Do końca 2004 roku do służby zostało wcielonych 51 F-22 a kolejne 22 sztuki zamówiono. Pierwsza katastrofa seryjnego modelu wydarzyła się 20 grudnia 2004 roku podczas startu. Pilot katapultował się bezpiecznie na moment przed uderzeniem myśliwca o ziemię. Śledztwo wykazało, że krótkotrwała przerwa w zasilaniu podczas wyłączania silnika przed lotem, spowodowała usterkę w systemie kontroli lotu. Dane techniczne, zarejestrowane podczas zdarzenia, posłużyły do wyeliminowania tego problemu w przyszłości. Decyzją dowództwa USAF szczątki maszyny zostały użyte do budowy nowego płatowca.

Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych początkowo planowały zamówić 750 sztuk Zaawansowanego Myśliwca Taktycznego, z produkcją rozpoczynającą się w 1994 roku. W momencie startu programu rozwojowego rozpadł się jednak Związek Radziecki, a F-117 Nighthawk całkowicie zniszczyły obronę powietrzną Iraku. Decyzje o zredukowaniu liczby myśliwców przedstawiają się następująco:

• 648 sztuk od roku 1996
• 442 sztuk od roku 2003
• 339 sztuk
• 277 sztuk

W 2006 roku Departament Obrony USA zaoferował kupno 183 sztuk F-22, co przy oszczędnościach rzędu 15 mld dolarów spowodowałoby wzrost ceny jednego myśliwca. Ten plan został de facto zaakceptowany przez Kongres w planie kilkuletniego nabywania maszyn, pozostawiając możliwość na nowe zamówienia po tym okresie. Lockheed Martin zakomunikował jednak, że wraz z rokiem 2009 musi znać ostateczną liczbę maszyn, aby odpowiednio wcześniej zamówić potrzebne do produkcji części.
W kwietniu 2006 roku koszt jednego Raptora oszacowano na 361 mln dolarów. Zwiększenie zamówienia o kolejne 100 samolotów spowodowałoby spadek ceny jednego samolotu do 117 mln dolarów, kwota ta malałaby wraz z kolejnymi zamówieniami. Jak dotąd, na badania, rozwój i testowanie zostało wydanych 28 mld dolarów.
F-22 nie jest jednak najdroższym samolotem w historii. Tytuł ten należy się wartemu 2,2 mld dolarów za sztukę B-2 Spirit, którego cena wzrosła wielokrotnie wraz z końcem zimnej wojny. Raptor używa mniej materiałów absorpcyjnych niż B-2 czy F-117 Nighthawk, co ma zredukować koszty eksploatacji myśliwca.

Tak jak miało to miejsce z poprzednimi myśliwcami taktycznymi, ze względu na zakaz nałożony przez prawo federalne, obecnie nie istnieje możliwość eksportu myśliwca. Gdyby nawet taka istniała, niewiele państw sojuszniczych byłoby w stanie sprostać intensywności i kosztom, które niesie utrzymanie programu. Większość obecnych nabywców myśliwców produkowanych przez Stany Zjednoczone jest zainteresowana zakupem wcześniejszych konstrukcji np. F-15 czy F-16 albo oczekuje na wdrożenie do produkcji F-35, który posiada wiele rozwiązań technologicznych użytych w Raptorze. Zainteresowanie zakupem F-22 oficjalnie wyraziła Japonia. Dyrektor Departamentu Azji w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego USA potwierdził, że trwają rozmowy na temat sprzedaży, jednakże mimo nacisków ze strony Kongresu Stanów Zjednoczonych Biały Dom odmawia do tej pory sprzedaży tych maszyn Japonii, co stało się bezpośrednią przyczyną rozpoczęcia przez Japonię własnego programu budowy samolotu V generacji.


Na wysoką niewykrywalność samolotu dla radarów składa się szereg czynników: ogólny kształt płatowca, zastosowanie technologii radar absorbent material (RAM), a także zwrócenie uwagi na takie detale jak zawiasy czy kask pilota, który mógłby spowodować odbicie wiązki radarowej. F-22 maskuje swoją emisję fal podczerwonych, tym samym zmniejsza ryzyko wykrycia przez rakiety na podczerwień typu ziemia-powietrze oraz powietrze-powietrze.
Niewidzialność F-22 w mniejszym stopniu opiera się na wymagającej intensywnej konserwacji technologii RAM niż w przypadku poprzednich konstrukcji takich jak F-117. Owe materiały powodowały problemy w projektowaniu z powodu ich podatności na niesprzyjające warunki pogodowe. Inaczej niż B-2, który musi być przechowywany w klimatyzowanych hangarach, F-22 może być poddawany naprawom w normalnym hangarze. Co więcej, myśliwiec jest wyposażony w system ostrzegania (nazwany "Signature Assessment System"), reagujący w momencie kiedy w wyniku normalnej eksploatacji obniża się sygnatura radarowa samolotu do poziomu wymagającego naprawy. Dokładny przekrój radarowy (RCS) Raptora pozostaje tajny.
Użycie dopalaczy może najwyraźniej prowadzić do wykrycia myśliwca, co może być kolejnym powodem nacisku na zastosowanie technologii supercruise.

F-22 Raptor
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Lockheed Martin i Boeing
Typ	myśliwiec przewagi powietrznej
Załoga	1 pilot
Historia
Data oblotu	19 listopada 1990
Dane techniczne
Napęd	2 × Pratt & Whitney F119-PW-100, turbowentylatorowe
Ciąg	155,74 kN z dopalaczem każdy
Wymiary
Rozpiętość	13,56 m
Długość	18,9 m
Wysokość	5,08 m
Powierzchnia nośna	78,04 m²
Masa
Własna	14366 kg
Użyteczna	25107 kg
Startowa	36288 kg
Osiągi
Prędkość maks.	>2,25 Ma supercruise: 1,8 Ma
Prędkość wznoszenia	niedostępna publicznie
Pułap	20 000 m
Zasięg	3200 km
Rozbieg	380 m
Dane operacyjne
Uzbrojenie
Pokładowe 1 × 20mm działko M61 Vulcan w kadłubie, 480 naboi Rakiety powietrze-powietrze 6 × AIM-120 AMRAAM 2 × AIM-9 Sidewinder Rakiety powietrze-ziemia 6 × AIM-120 AMRAAM 2 × AIM-9 Sidewinder oraz jeden z poniższych 2 ×155kg JDAM 2 × WCMD 8 × 113 GBU-39
Wyposażenie dodatkowe
Radar – (zasięg 200-240 km) przeciwko celom o powierzchni 1m²
Użytkownicy
Stany Zjednoczone (USAF)
Rzuty

F-16 Fighting Falcon

Twoja wyszukiwarka

F-16 Fighting Falcon (ang. Walczący Sokół) – samolot wielozadaniowy zaprojektowany przez amerykańską wytwórnię General Dynamics. Od 1993 produkowany przez Lockheed Corporation, obecnie Lockheed Martin. Od drugiej połowy lat 70. do 2007 wyprodukowano 4459 egzemplarzy.
F-16 jest użytkowany przez siły powietrzne 25 krajów, w tym Polski (do której pierwsza para trafiła 8 listopada 2006 roku). Cena jednego egzemplarza (bez uzbrojenia) w zależności od wersji wynosi od 15 do 18 mln USD nie uwzględniając wersji F i E przeznaczonej dla Zjednoczonych Emiratów Arabskich.

 F-16 jest myśliwcem 4 generacji, zaprojektowanym i wprowadzonym do produkcji seryjnej w latach 70. w znacznej mierze w wyniku doświadczeń zdobytych w latach 60. Najnowsze wersje samolotu spełniają wymagania myśliwców generacji 4.5. F-16 powstał w rezultacie badań rozpoczętych w ramach programu Lightweight Flighter Program, zapoczątkowanego przez Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych w roku 1960. W czasie projektowania szczególnie duże znaczenie miała analiza doświadczeń zdobytych w czasie konfliktów zbrojnych, w których uczestniczyły Stany Zjednoczone, w szczególności z wojny w Wietnamie. Pierwotnie miał on być dziennym myśliwcem lekkim, uzupełnieniem cięższego F-15 Eagle. Wpływ na kształt projektu miała także tzw. doktryna elastycznego reagowania zakładająca dostosowanie środków walki do zagrożenia, w pierwszej kolejności użycie broni konwencjonalnej, a w następnie dopiero broni jądrowej. Obydwa etapy wymagały użytkowania szybkich, niewielkich samolotów zdolnych do przenoszenia różnych rodzajów broni. Dlatego też od początku planowane było dostosowanie F-16 do ataków na cele naziemne. Pierwszy oblot prototypu myśliwca, o oznaczeniu YF-16 odbył się 2 lutego 1974. Po modyfikacjach w konstrukcji i wyposażeniu został on wprowadzony do produkcji w wersjach jedno i dwumiejscowej w 1976. Pierwszy egzemplarz trafił na uzbrojenie Sił Powietrznych USA w styczniu 1979. Projekt był jednak dalej modyfikowany w celu optymalizacji osiągów i wyposażenia, tak aby samolot był możliwie najbardziej wielozadaniowy. W latach 80. wprowadzono do produkcji seryjnej nowe wersje C i D, które do początku lat 90. zastąpiły wszystkie używane w USA F-16 A i B. W roku 1993 produkcja seryjna została przeniesiona do Lockheed Corporation, po tym jak firmie tej został sprzedany dział produkcji lotniczej General Dynamics. W roku 1995 Lockheed połączył się z Martin Marietta, tworząc Lockheed Martin, koncern, który do dzisiaj jest największym producentem F-16, w tym wszystkich egzemplarzy, które trafiły do Polski. Pomimo upływu ponad 30 lat od jego oblotu, dzięki systematycznemu rozwojowi i zwiększaniu możliwości bojowych samolot ten wciąż zachowuje wysokie walory bojowe i będzie stanowił wyposażenie amerykańskich sił powietrznychF-35, który posiada cechy samolotu niewykrywalnego dla radarów. Nie zmienia to faktu, że projekt jest nadal rozwijany przez Lockheed Martin, który proponuje nowe wersje samolotu innym państwom. jeszcze przez co najmniej dwie kolejne dekady, a w innych państwach może nawet dłużej.Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych nie są obecnie zainteresowane kolejnymi wersjami F-16, ze względu na plany wprowadzenia do eksploatacji myśliwców nowszej, 5. generacji, w szczególności

Produkowany od drugiej połowy lat 70. do chwili obecnej F-16, jest użytkowany przez siły powietrzne 25 krajów, w tym Polski (pierwsze dostawy miały miejsce 8 listopada 2006 roku). Do końca 2003 wyprodukowano 4129 egzemplarzy, co czyni go najbardziej rozpowszechnionym samolotem bojowym na świecie. Produkcja rozpoczęta została w roku 1977 przez General Dynamics. W roku 1993 została ona przejęta przez Lockheed Corporation, a następnie w 1995 przez Lockheed Martin. Poza Stanami Zjednoczonymi F-16 produkowane były na licencji na potrzeby państw sojuszniczych. Obecnie największym i jedynym producentem poza USA jest turecka firma TAI. W Japonii natomiast produkowane są bardzo głęboko zmodyfikowane wersje F-16: FS-X, zwane również Mitsubishi F-2. Ponadto w produkcję F-16 zaangażowane były także Dania, Norwegia oraz belgijska SABCA i wytwórnia lotnicza Fokker w Holandii.

Zastosowanie bojowe

Samoloty F-16 wielokrotnie uczestniczyły w operacjach bojowych, jako samoloty szturmowe i myśliwskie. Zestrzeliły łącznie przynajmniej 72 samoloty bojowe i transportowe.
Pierwszy raz w walce zostały użyte przez Izrael 7 czerwca 1981 podczas ataku na reaktor atomowy Osirak w Iraku.
Pierwszym obcym samolotem zestrzelonym przez F-16 był w 1981 syryjski myśliwiec MiG-21 produkcji radzieckiej. Ogółem w roku 1981 izraelskie F-16 pokonał przynajmniej 6 MiG-21.
Kolejne zastosowanie bojowe F-16 znalazły w roku 1982 w bitwie nad doliną Bekaa w czasie wojny libańskiej. Stany Zjednoczone i Izrael podały informację o zniszczeniu 44 samolotów syryjskich.
W styczniu 1991 doszło do najliczniejszego dotychczas użycia F-16 w liczbie 249 maszyn w czasie Operacji Pustynna Burza. F-16 wykonały wtedy 13 500 lotów, w tym w nocy 4000. Głównym zastosowaniem F-16 były misje szturmowe i bombardowania, nie mniej doszło także do zestrzelenia przez nie dwóch samolotów Irackich typu MiG-29 i MiG-25, utracono 9 samolotów, z których 5 zostało zestrzelonych, natomiast 4 rozbiły się z innych przyczyn.
W latach 1986-1988 samoloty te użyte były przez Pakistan w czasie wojny domowej w Afganistanie i zestrzeliły wtedy cztery Su-22, jeden transportowy An-26, dwa MiG-23 i jednego Su-25, które naruszyły przestrzeń powietrzną Pakistanu.

F-16 Fighting Falcon
F-16C block 52+
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Lockheed Martin
Konstruktor	General Dynamics
Typ	wielozadaniowy samolot myśliwski
Konstrukcja	metalowa półskorupowa
Załoga	1 lub 2 pilotów
Historia
Data oblotu	2 lutego 1974
Lata produkcji	1976 – obecnie
Dane techniczne
Napęd	F-16A/B: 1 x Pratt & Whitney F100-PW-220 F-16C/D: 1 x Pratt and Whitney F-100-PW-200/220 lub 1 x General Electric F-110-GE-100
Ciąg	F100: 64,9 kN (105,7 kN z dopalaniem) F110: 76,3 kN (128,9 kN z dopalaniem)
Wymiary
Rozpiętość	9,80 m
Długość	14,80 m
Wysokość	4,80 m
Powierzchnia nośna	27,87 m²
Profil skrzydła	NACA 64A204
Masa
Własna	8272 kg
Startowa	16 875 kg
Uzbrojenia	7 700 kg
Osiągi
Prędkość maks.	2300 km/h (2,02 Ma)
Prędkość przelotowa	1000 km/h
Prędkość minimalna	230 km/h
Prędkość wznoszenia	255 m/s (340 m/s Block 50/52)
Pułap	15 240 m
Zasięg	3200 km
Promień działania	550 km
Rozbieg	250 m
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 × działko M61 Vulcan Pociski rakietowe: 6 × AIM-9 Sidewinder, 6 × AIM-120 AMRAAM, 6 × Python-4, 6 × AGM-65 Maverick, 4 × AGM-88 HARM, 4 × Penguin, 2 × AGM-84D Harpoon Uzbrojenie bombowe: 2 × CBU-87, 2 × CBU-89, 2 × CBU-97, 4 × GBU-10, 6 × GBU-12, 6 × Paveway, 4 × JDAM, 4 × bomba Mk 80 Broń jądrowa: B43, B57, B61, B83
Użytkownicy
Rzuty

Boeing 777

Twoja wyszukiwarka

Boeing 777 – dwusilnikowy szerokokadłubowy samolot pasażerski produkowany przez amerykańską wytwórnię Boeing Commercial Airplanes. Jest to największy na świecie samolot dwusilnikowy. Mieści na swoim pokładzie ponad 300 pasażerów, a jego zasięg wynosi w zależności od wersji od 9 695 do 17 370 km (5235 – 9380 mil morskich). Cechami charakterystycznymi maszyny są największa średnica silnika zamontowanego kiedykolwiek w samolocie i sześciokołowe wózki główne. Maszyna, rozwijana przy udziale ośmiu linii lotniczych, została zaprojektowana, aby zastąpić starsze szerokokadłubowe odrzutowce i uzupełnić lukę w ofercie pomiędzy modelami 767 i 747. Jako pierwszy samolot firmy Boeing, Worldliner został wyposażony w elektroniczny system sterowania statkiem powietrznym (ang. Fly-by-wire), a jako pierwszy samolot komercyjny został w całości zaprojektowany przy użyciu komputera.
777 jest produkowany w dwóch wersjach różniących się długością kadłuba. Eksploatacja pierwotnej wersji, 777-200, rozpoczęła się w 1995 roku, dwa lata później zadebiutowała odmiana o zwiększonym zasięgu – 777-200ER, a w 1998 roku o przedłużonym kadłubie – 777-300, dłuższa o 10,1 m od pierwowzoru. Maszyny 777-300ER i 777-200LR o jeszcze bardziej wydłużonym zasięgu zostały dostarczone odbiorcom odpowiednio w 2004 i 2006, a wersja towarowa – 777F – zadebiutowała w 2008 roku. Samoloty są oferowane z silnikami General Electric GE90, Pratt & Whitney PW4000 lub Rolls-Royce Trent 800. Odmiana 777-200LR ustanowiła rekord świata jako samolot o najdłuższym zasięgu, a także ustanowiła i utrzymała rekord największego dystansu przebytego przez maszynę komercyjną bez tankowania w powietrzu, prezentując zdolność do pokonania większej odległości, niż połowa okrążenia Ziemi.
Pierwszym użytkownikiem 777 były linie United Airlines, gdzie samoloty rozpoczęły służbę w 1995 roku. Do maja 2010 roku, 59 odbiorców złożyło 1148 zamówień, z czego dostarczono 864 maszyny. Najbardziej popularną odmianą jest wersja 777-200ER z 413 zamówieniami, a największym operatorem Emirates z flotą liczącą 78 samolotów. Do października 2009 roku, użytkownicy odnotowali jedną katastrofę lotniczą, bez ofiar śmiertelnych, spowodowaną usterką silnika Trent 800.
Na początku XXI wieku, 777 okazał się jednym z najlepiej sprzedających się samolotów Boeinga. Linie lotnicze, z uwagi na rosnące koszty ropy naftowej i stosunkowo nieduże zużycie paliwa w porównaniu do innych maszyn szerokokadłubowych, chętnie używali tego modelu na trasach transoceanicznych. Porównywalne konstrukcje i bezpośredni konkurenci 777 to Airbus A330-300, A340, będący w fazie projektowania A350 oraz model Boeinga – 787.

Boeing 777
Boeing 777 amerykańskich Linii Lotniczych American Airlines
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Boeing
Typ	pasażerski
Załoga	2
Historia
Data oblotu	12 czerwca 1994
Lata produkcji	1993 – obecnie
Egzemplarze	720 (stan na maj 2008)
Liczba wypadków  • w tym katastrof	6 1
Dane techniczne
Napęd	Pratt & Whitney PW4000, Rolls-Royce Trent, General Electric GE90
Wymiary
Rozpiętość	60,9-64,8 m (zależy od wersji)
Długość	63,7-73,9 m (zależy od wersji)
Wysokość	18,5-18,8 m (zależy od wersji)
Powierzchnia nośna	427,8 m²
Masa
Własna	139 225-166 881 kg (zależy od wersji)
Startowa	242 210-351 534 kg (zależy od wersji)
Zapas paliwa	117 000-202 290 l (zalezy od wersji)
Osiągi
Prędkość maks.	0,89 Ma (945 km/h)
Prędkość przelotowa	0,84 Ma (905 km/h)
Pułap	13 140 m
Zasięg	do 17 500 km
Rozbieg	do 3 526 m
Dane operacyjne
Liczba miejsc
do 451
Przestrzeń ładunkowa
150-200 m²

Boeing 767

Twoja wyszukiwarka

Model 767 Boeinga, zapowiedziany razem z modelem 757, wprowadził całkowicie nowy kadłub, szerszy o 1,24m. Skrzydła modelu 767 odróżniają się od skrzydeł modelu 757 większym skosem, większą rozpiętością i większą długością cięciwy profilu. Powierzchnia nośna powiększyła się przez to o ok. 53%. Model 767 może być wyposażony w 20 różnych typów silników firm General Electric, Pratt & Whitney i Rolls Royce. Wersja 767 – 100 nigdy nie była produkowana, ponieważ preferowano różne wersje modelu seryjnego 767 – 200. W roku 1986 otrzymano zezwolenia na produkcję seryjną modelu 767 – 300 z przedłużonym kadłubem, żeby zwiększyć ilość miejsc siedzących. Modele ER (Extended Range) mogą dokonywać lotów międzykontynentalnych bez międzylądowania. Boeingi 767 to samoloty użytkowane przez PLL – LOT (3 modele 300ER i 2 modele 200ER)

Boeing 767
Boeing 767-300ER SP-LPB Polskich Linii Lotniczych LOT
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Boeing
Typ	pasażerski
Załoga	2-3
Historia
Data oblotu	26 września 1981
Lata produkcji	1982 - trwa
Egzemplarze	1000 (stan na wrzesień 2010)
Liczba wypadków  • w tym katastrof	40 12
Dane techniczne
Napęd	Pratt & Whitney JT9D, Pratt & Whitney PW4000, General Electric CF6, Rolls-Royce RB211
Wymiary
Rozpiętość	47,6 - 51,9 m (zależy od wersji)
Długość	48,5 - 61,4 m (zależy od wersji)
Szerokość kadłuba	5,03 m
Wysokość	15,85 m (wersja -300ER)
Powierzchnia nośna	285,35 m² (wersja -300ER)
Masa
Własna	80 130 - 103 870 kg (zależy od wersji)
Startowa	142 880 - 204 120 kg (zależy od wersji)
Osiągi
Prędkość maks.	0,86 Ma (913 km/h)
Prędkość przelotowa	0,80 Ma (851 km/h)
Pułap praktyczny	12 500 m (wersja -300 ER)
Zasięg	6 025 - 12 200 km (zależy od wersji)
Rozbieg	1 710 - 2 896 m (zależy od wersji)
Dane operacyjne
Liczba miejsc
181 - 375 (zależy od wersji)

Airbus A380

Twoja wyszukiwarka

Airbus A380 (początkowo znany jako Airbus A3XX) potocznie nazwany SuperJumbo – dwupoziomowy, czterosilnikowy samolot pasażerski produkowany przez firmę Airbus. Dzięki temu, że górny pokład ciągnie się przez całą długość kadłuba, A380-800 mieści 555 osób przy podziale na trzy klasy lub nawet 853 przy konfiguracji całej maszyny do standardu klasy ekonomicznej i jest największym samolotem pasażerskim świata, wyprzedzając pod względem powierzchni drugiego na liście Boeinga 747-400 (Jumbo Jeta) o 50%.
Planowana wersja transportowa A380-800F jest jednym z największych samolotów tej klasy na świecie – ustępuje jedynie radzieckiej produkcji An-225 Mrija.

Boeing 747 - niebieski

     Airbus A380-800 - czerwony

     An-225 Mrija - zielony

     Hercules - żółty 

Porównanie wymiarów największych samolotów świata

Przekrój ukazujący rozmieszczenie siedzeń w klasie ekonomicznej

Pierwsza prezentacja Airbusa A380

Dziewiczy lot A380

A380 w barwach Emirates

A380 w barwach Singapore Airlines

   Pierwsze przymiarki do stworzenia bardzo dużego samolotu pasażerskiego Airbus uczynił na początku lat 90., planując poszerzyć swoją ofertę, a zarazem zepchnąć Boeinga z jego Jumbo Jetem z dominującej pozycji w tym segmencie rynku. Konsorcja lotnicze – pamiętając, że rywalizacja McDonnell-Douglasa z DC-10 i Lockheeda z L-1011 TriStar zakończyła się wyeliminowaniem tej drugiej firmy z rynku cywilnego z powodu nasycenia rynku maszynami tej klasy, do której należały oba samoloty – postanowiły uniknąć ryzyka i wspólnie opracować jedną maszynę, która samodzielnie opanowałaby segment 600-800-miejscowych samolotów pasażerskich. W styczniu 1993 Boeing i kilka z firm tworzących konsorcjum Airbus rozpoczęły wspólne badania nad programem VLCT (Very Large Commercial Transport – Bardzo Duży Transport Komercyjny).

W czerwcu 1994 Airbus rozpoczął opracowywanie własnego bardzo dużego samolotu pasażerskiego oznaczonego A3XX. Rozważano wówczas różne koncepcje konstrukcji, w tym tak dziwne jak dwa przylegające do siebie bokami kadłuby A340, największego wówczas samolotu Airbusa. Wspólne prace nad programem VLCT zakończyły się w lipcu 1996 – Boeing stworzył własny projekt, 747X będącego Jumbo Jetem z przedłużonym "garbem" na szczycie głównego kadłuba, który wkrótce został porzucony, a następnie wznowiony, by wyewoluować w 747-8 Intercontinental, A3XX szybko zaś otrzymał kształt dwupokładowca z pokładami umieszczonymi jeden nad drugim.

19 grudnia 2000 roku rada nadzorcza Airbusa przegłosowała rozpoczęcie wartego 8,8 mld euro programu budowy A3XX, przemianowanego na A380 – nazwa ta była zerwaniem z tradycją nadawania kolejnych numerów kolejnym samolotom, ale zdecydowano się na ten krok, gdyż cyfra 8 przypomina poprzeczny przekrój dwupokładowej maszyny, a ponadto w niektórych kulturach oznacza szczęście. Firma otrzymała wówczas zamówienie na 55 maszyn od sześciu klientów.

Ostateczny kształt nadano maszynie w 2001 roku. 23 stycznia 2002 rozpoczął się montaż pierwszego samolotu. Gdy go ukończono, koszty programu wynosiły już 11 miliardów euro. Producent samolotu apelował do wszystkich dostawców wyposażenia, aby dostarczane części były możliwie jak najbardziej odchudzone. Warstwa farby została zmniejszona o 1 mikrometr, przez co zaoszczędzono 80 kg. Poszycie górnego kadłuba zbudowane zostało z kompozytów co pozwoliło zmniejszyć masę całkowitą o 800 kg. Dodatkowe 360 kg zaoszczędzono dzięki lekkiej konstrukcji opon.

Pierwszy A380 – numer seryjny 001, rejestracja F-WWOW – został zaprezentowany w Tuluzie 18 stycznia 2005. Po raz pierwszy wzniósł się w powietrze 27 kwietnia o godzinie 10:29 czasu lokalnego. Na lot zostało zabranych tylko sześć osób: dwaj piloci i czterech inżynierów-nawigatorów. Na dwudziestotonowy ładunek składały się instrumenty testowe oraz balast wodny.

W listopadzie 2005 A380 udał się na tournée testowo-promocyjne do południowo-wschodniej Azji i Australii, w trakcie którego odwiedził Singapur, Brisbane, Sydney, Melbourne i Kuala Lumpur, a na kadłub nanoszono – jako dodatek do firmowych barw Airbusa – barwy kolejno: Singapore Airlines, Qantas i Malaysia Airlines. 19 listopada A380 w barwach wyłącznie Emirates został zaprezentowany na Dubai Air Show.

10 stycznia 2006 A380 w ramach wysokościowych testów silników wykonał pierwszy lot transatlantycki – do kolumbijskiego Medellín. 6 lutego przybył do Iqaluit w Kanadzie, gdzie testowano jego zdolność radzenia sobie z niskimi temperaturami. Ta sama maszyna poleciała następnie do Singapuru w barwach Singapore Airlines, by wziąć udział w wystawie Asian Aerospace 2006.

26 marca A380 poddany został w Hamburgu przeglądowi i testom (między innymi ewakuacja 853 pasażerów i 20 członków załogi w poniżej 90 sekund przez jedynie połowę wyjść) celem wydania certyfikatu EASA i FAA.

Pięć A380 wybudowano w celu prowadzenia testów i demonstracji. Pierwszy przeznaczony na sprzedaż nosi numer seryjny 003 i rejestrację F-WWSA; po raz pierwszy wzniósł się w powietrze w maju 2006.

4 września odbył się pierwszy lot z zapełnioną kabiną pasażerską – samolot wystartował z Tuluzy z 474 pracownikami Airbusa, rozpoczynając w ten sposób serię testów wyposażenia przedziału dla pasażerów. Miesiąc później zaczęto próby częstych, długotrwałych lotów, gdyż w takich właśnie warunkach mają operować A380.

Do grudnia 2006 w powietrze wzniosło się osiem A380. Pięć spośród nich, które wyznaczono do prób, wylatały łącznie ponad 2 300 godzin w trakcie 730 lotów. W ich trakcie odwiedził osiemnaście krajów: Australię, Kanadę, Chiny, Kolumbię, Etiopię, Francję, Niemcy, Islandię, Irlandię, Japonię, Malezję, Singapur, RPA, Koreę Południową, Hiszpanię, Tajlandię, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Wielką Brytanię. 12 grudnia 2006 roku odbyła się ceremonia wręczenia certyfikatów EASA i FAA



    Opóźnienie w dostawach

Ze względu na niezgodności w oprogramowaniu w dwóch oddziałach Airbusa wynikły problemy z okablowaniem samolotu (ok 500 km kabli) co doprowadziło do opóźnień w produkcji.

Wejście do służby 

Pierwszy samolot został dostarczony 15 października 2007 liniom Singapore Airlines. Pierwszy komercyjny lot na trasie z Singapuru do Sydney odbył się w czwartek 25 października 2007.
Samolot ma następująca konfigurację: Całkowita ilość miejsc – 471

• 12 miejsc w klasie pierwszej tzw. Singapore Airlines Suites. Są to przedziały jednoosobowe (8 przedziałów) lub dwuosobowe (2 przedziały) wyposażone w 23 calowy ekran LCD oraz złącze USB pozwalające na transmisje danych ze stanowiska w kabinie. Fotel rozkładany do wymiarów łóżka.
• 60 miejsc w klasie biznes. 15,4 calowy ekran LCD, złącze USB. Fotele rozkładane do pozycji leżącej.
• 399 miejsc w klasie ekonomicznej. Zmodernizowane fotele w celu zapewnienia większej przestrzeni pasażerom. 10,6 calowy ekran, złącze USB.

W dniu 18 marca 2008 r. odbył się pierwszy lot na trasie z Singapuru do Londynu, a w dniu 20 Maja na trasie z Singapuru do Tokio.
Większość klientów zrezygnowała z instalacji maksymalnej ilości miejsc tj. 850 na rzecz większego komfortu pasażerów, zwiększenia możliwości transportu cargo oraz zwiększenia zasięgu samolotu. Wyjątkiem są linie Air Austral, które podczas Dubai Airshow 2009 zamówiły dwa samoloty w konfiguracji z 840 miejscami. W dniu 27 lipca 2008r został przekazany pierwszy samolot A380 dla linii lotniczej Emirates. Będzie on używany na trasie Dubaj – Toronto.

Zamówienia na A380 

Na dzień 24 maja 2008 Airbusa A380 zamówiło 16 linii lotniczych w ilości 200 sztuk. Pierwotnie Airbus planował dostarczyć w 2009 roku 18 sztuk A380, jednak 6 maja poinformował, że dostarczy tylko 14 tych maszyn i 20 w roku 2010. Jako powód podał obecny kryzys gospodarczy. Żeby pokryć nakłady na badania nad A380 Airbus musi sprzedać 420 samolotów tego typu. Oficjalna cena samolotu to około 319 milionów USD.
Airbus ujawnił, że jeden A380 w wersji VIP-owskiej został zamówiony przez saudyjskiego szejka Alwalid bin Talal bin Abdul Aziz as-Saud, podczas pokazów targów lotniczych w Dubaju.
Z powodu opóźnień w dostawach samolotów wersji A380-800F (transportowej), wszyscy dotychczasowi klienci zdecydowali się anulować swoje zamówienia. W związku z utratą zamówień, program rozwoju modelu A380-800F został przerwany i pierwsze egzemplarze tego modelu pojawią się dopiero około roku 2014.

Linie lotnicze	(Planowane) wejście do służby	Typ			Silniki
		A380-800	Opcje	Dostarczono	EA	RR
Air Comet	2011	6
Air France	2009	12	2	1	*
British Airways	2012	12	7			*
China Southern Airlines	2009	5				*
Emirates	2008	58		7	*
Etihad Airways	2013	10			*
ILFC	2013	10	10
Kingfisher Airlines	2010	5	5
Korean Air	2010	8			*
Lufthansa	2010	15	10			*
Malaysia Airlines	2011	6				*
Qantas	2008	20	4	5		*
Qatar Airways	2012	5	2
Singapore Airlines	2007	19	6	10		*
Thai Airways International	2010	6				*
Virgin Atlantic	2013	6	6			*
Air Austral	2013	2			*
Prince Al-Walid	2010	1(A380 Prestige)				*
--		204	52	23	94	90
Razem:		256			184

Przyszłe wersje

John Leahy ujawnił, że Airbus planuje stworzenie powiększonej wersji : A380-900. Ta wersja będzie miała około 650 siedzeń w standardowej konfiguracji i około 900 w konfiguracji ekonomicznej. Rozwój A380-900 jest planowany, gdy produkcja A380-800 osiągnie około 40 egzemplarzy rocznie. Airbus przewiduje że stanie się to około 2010 roku. Jeśli tak się stanie to pierwszy A380-900 będzie oddany do klientów w 2015 roku (tak samo jak towarowa wersja A380 : A380-800F. Linie lotnicze Emirates, Virgin Atlantic i Cathay Pacific potwierdzają że są zainteresowane nową wersją A380.
Na przełomie roku 2007 i 2008 rozpoczęły się pracę nad gazowym napędem silników. W najbliższych latach Airbus zamierza także przetestować samoloty napędzane biogazem.

Samoloty produkcji konsorcjum Airbus Cywilne A300 • A300 Beluga • A310 • A319 • A320 • A330 • A340 • A380 Wojskowe A310 MRT • A400M Projekty A350 Wspierane produkcje Sud Aviation Caravelle • Aérospatiale-BAC Concorde